Sposoby oznaczania zdjęć
Po obejrzeniu zdjęć RTG specjalista weterynarz dokonuje ich oceny. W przypadku oznaczenia dwóch stawów różnym stopniem obciążenia przyjmuje się zasadę, że za całokształt wyniku uznaje się wynik uzyskany dla gorszego stawu. Stawy biodrowe oceniane są na podstawie zdjęcia RTG w jednej projekcji AP, a stawy łokciowe na podstawie trzech projekcji dla każdego stawu. Badanie zawsze wykonywane jest w sedacji, pies powinien mieć ukończone 15 miesięcy. Właściciel po 2 tygodniach otrzymuje rodowód z wpisaną oceną stawów przez upoważnionego lekarza radiologa.
HD, ED czyli co ?
Dysplazja stawu biodrowego HD (Hip Dysplasia) to wada polegająca na nieprawidłowym ukształtowaniu bądź niedorozwoju kości udowej, panewki bądź łączącego je więzadła. W wyniku rozluźnienia tych elementów dochodzi do nieodwracanego zniekształcenia kości panewki miednicy lub/i głowy kości udowej. Zniekształcenia prowadzą do niedopasowania stawów, a następnie do urazów i zwichnięć w obrębie stawu.
Dysplazja stawu łokciowego ED (Elbow dysplasia) to grupa schorzeń rozwojowych występujących w stawie łokciowym, które prowadzą do oderwania bądź przemieszczenia fragmentu chrzęstno - kostnego w obrębie stawu. W zależności od charakteru uszkodzenia możemy wyróżnić : niezrośnięty wyrostek łokciowy dodatkowy, osteochondrozę stawu łokciowego oraz oddzielony wyrostek dziobiasty kości łokciowej.
Na świecie stosuje się trzy sposoby oznaczenia stawów biodrowych : liczbowy, cyfrowy, plusem i minusem :
wolny od dysplazji (normal) 0 , A lub -
prawie normalny (near normal) 1 , B lub -/+
lekka dysplazja (light) 2 , C lub +
średnia(moderate) 3, D lub ++
ciężka (severe) 4, E lub +++
Od 2001 roku w Polsce zgodnie z zaleceniem FCI w przypadku stawów biodrowych stosuje się następujący podział :
HD-A - wolny od dysplazji
HD-B - prawie normalny
HD-C - nieznaczna (lekka) dysplazja
HD-D - umiarkowana (średnia) dysplazja
HD-E - ciężka dysplazja
Przy ocenie stanu stawów łokciowych każdy z nich ocenia się osobno. Przy opisie lekarz podaje, jakie schorzenie ew. schorzenia dotknęły poszczególne stawy.
Oznaczenie wyników :
ED 0/0 – normalne / wolne od dysplazji stawy łokciowe
ED 1/1 (czy 0/1, 1/0) – lekka dysplazja
ED 2/2 (czy 0/2, 2/0) – umiarkowana dysplazja
ED 3/3 (czy 0/3, 3/0) – ciężka dysplazja
W niektórych krajach do rozrodu używa się tylko psów z określonym HD ( w Polsce dopuszcza się psy HD A lub HD B, suki HD A, HD B lub HD C), w innych krajach wynik badania w kierunku dysplazji nie ma żadnego wpływu na kwalifikacje hodowane, np. w Finlandii można rozmnażać psy z HD D, a nawet HD E.
WYNIK MIĘDZYNARODOWY (FCI)
|
WYNIK AUSTRALIJSKI
(NAJGORSZE BIODRO)
|
WYNIK NIEMIECKI
|
WYNIK HOLENDERSKI
|
A
|
0
|
Kein Hinweis
Fur HD
|
Negatief geheel gaaf (1)
|
B
|
1-3
|
Kein Hinweis
Fur HD
|
Negatief Niet geheet gaaf (2)
|
C
|
5-8
|
Leicht HD
|
Licht positief
|
D
|
8-11
|
Mittlere HD
|
Positief (3,5)
|
E1
|
13-15
|
Schwere HD
|
Positief (4)
|
źródło tabeli http://www.goldenretriever.pl/zdrowi_pliki/dyspla.htm
W krajach takich jak Australia i UK podaje się sumę obu bioder jako wynik. W tabelce powyżej podano najgorsze biodro, dlatego przy porównywaniu wyników z różnych systemów mogą pojawiać się pewne nieścisłości i tak, np. nie można z całą pewnością stwierdzić, że pies z niemieckim wynikiem Leicht HD,będzie miał wynik odpowiadający 5-8.
Współczynnik przekazywalności :
Sam zakaz kojarzenia psów cierpiących na dysplazję nie eliminuje występowania problemu, a jedynie do pewnego stopnia ogranicza występowanie tego schorzenia u potomstwa. Zdarza się, że po zdrowych rodzicach rodzą się psy dysplastyczne. Czasami zdarza się, że z rodziców, których dysplazję C miało jedno z nich rodzą się szczenięta zdrowe, a skłonność do występowania dysplazji nie jest dalej przekazywana i zatrzymuje się na jednym osobniku, niemniej jednak jest to rzadkim przypadkiem. Należy zadać sobie więc pytanie dlaczego wszystkie wymagania hodowlane skierowane są wyłącznie na to jakie jest dane zwierzę, a nie uwzględniają tego co dany osobnik przekazuje potomstwu. Dlatego niemieccy hodowcy Owczarków zaczęli wyliczać współczynnik HD-Zuchtwert, aby przewidzieć jakie cechy odziedziczy ich potomstwo. Mając szczegółowe dane wszystkich owczarków zarejestrowanych w SV (niemieckim klubie) pod tym właśnie kontem dobierali suki oraz psy do rozrodu. W dobie rozwoju techniki komputerowej oraz coraz lepszego przepływu informacji SV jest w stanie nie tylko dokumentować psy swoich członków, ale również dawać przybliżone wskazówki dotyczące cech przekazywanych przez te psy potomstwu.
Każdą cechę można wyrazić za pomocą wartości liczbowej, np. zdolność psa do pracy węchowej (tropienie) zapisana jest punktowo tak samo jak wzrost psa. Każda cecha ma fenotypową wartość zmierzoną oraz co ważniejsze genetyczną wartość hodowlaną (Zuchtwert). To właśnie ten współczynnik określa stopień w jakim dana cecha ujawni się u potomstwa.
SV uznało, że najbardziej priorytetową cechą, której przekazywalność należy określić jest niewątpliwie dysplazja stawu biodrowego. Zwalczanie dysplazji u owczarków niemieckich stało się u niemieckich hodowców sprawą priorytetową. Zdaniem niemieckich hodowców selekcję powinno opierać się na tym jakie cechy dane zwierze przekazuje, a nie tylko a tym jakie jest dane zwierzę. Zdaniem naszych sąsiadów należy usuwać z hodowli zwierzęta bez dysplazji, które przekazują wadliwe geny oraz dać szanse psom z graniczną lub lekką dysplazją, których potomstwo jest całkowicie zdrowe.
Wychodząc na przeciw sugestiom hodowców SV opracowało sposób szacowania wartości hodowlanej pod kątem przekazywalności dysplazji biodrowej potomstwu. Współczynnik HD - Zuchtwert jest szacowany osobno dla każdego zwierzęcia i pomaga określić ryzyko przekazywalności dysplazji. SV w jego obliczeniu wykorzystuje się procedury matematyczne (Mixed Model Estimate - wyznaczanie rozmiaru zakłóceń fałszujących wyniki oraz Mixed Model Prediction - prognozowanie przekazywalności zwierzęcia). Współczynnik każdego psa jest modyfikowany na bieżąco. W momencie narodzin współczynnik szczeniaka szacowany jest na podstawie współczynników jego rodziców. Następnie jest on modyfikowany na podstawie wyniku prześwietlenia stawów biodrowych danego psa, wyników prześwietlenia jego rodzeństwa, a z czasem i jego potomstwa oraz innych potomków jego rodziców. Współczynnik przekazywalności oznacza prawdopodobny poziom dziedziczenia danego zwierzęcia, wg aktualnego stanu wiedzy.
Aktualne wartości współczynników są ogólnie dostępne w Internecie na stronach SV (http://www.schaeferhunde.de) jak również na CD-ROM'ie (SV-Genetics).
W 1999 r. po wprowadzeniu nowego regulaminu hodowlanego z wykluczyło z hodowli zwierzęta z średnią oraz ciężką dysplazją, dodatkowo ustalono, że można krzyżować tylko zwierzęta, których potomstwo ma ryzyko wystąpienia dysplazji poniżej określonej wartości granicznej, aktualnie współczynnik ten wynosi 100. Hodowca ma obowiązek przed pokryciem suki dowiedzieć się jaki jest aktualny współczynnik reproduktora, którym zamierza pokryć (wg. danych z bieżącego kwartału). Aktualne współczynniki HD-Zuchtwert uaktualniane są w Internecie cztery razy do roku - zawsze na początku każdego kwartału. Ponadto aktualizowane są one w będącym w sprzedaży programie informacyjnym SV-Genetics.
Co ważne współczynnik 100 charakteryzuje zwierzę, którego zdolność dziedziczenia jest typowa dla rasy. Zwierzęta o współczynnikach poniżej 100 znacznie zmniejszają ryzyko wystąpienia dysplazji u potomstwa. Natomiast zwierzęta o współczynnikach powyżej 100 zwiększają ryzyko wystąpienia tego schorzenia u swojego potomstwa. Hodowca, znając współczynnik HD-Zuchtwert swojej suki, może spośród szerokiej gamy licencjonowanych reproduktorów wyszukać takiego psa, który pasuje do jego suki nie tylko pod względem psychiki i eksterieru, ale ma również odpowiedni współczynnik.
Szczenięta urodzone po wejściu w życie nowego regulaminu mogą być w przyszłości rozmnażane po spełnieniu innych wymogów hodowlanych jedynie wówczas, gdy ich współczynnik w momencie urodzenia nie jest większy niż 100. Współczynnik szczenięcia w chwili urodzenia jest obliczany jako suma połowy współczynnika matki oraz połowy współczynnika ojca. W praktyce oznacza to iż, jeżeli suka ma współczynnik 106, to pokryć można ją jedynie psem, którego współczynnik nie jest wiekszy niż 94.
Szwedzi natomiast na podstawie badań ustalili prawdopodobieństwo wystąpienia dysplazji u szczeniąt z różnych skojarzeń :
- oboje rodzice wolni od dysplazji 24 - 37.5 %
- jeden rodzic z dysplazją 44.7 - 50 %
- oboje rodzice z dysplazją 84.1 do nawet 93 %
Natomiast jeżeli wszyscy dziadkowie są wolni od dysplazji, to prawdopodobieństwo spada nawet do 8.7 %
W USA zbadana została wiarygodność prześwietleń psów w rożnym wieku :
- 12 m-cy - 68.9 %
- 18 m-cy - 82.7 %
- 24 m-cy - nawet 95.4 %
Oznacza to, że prawdopodobne jest iż roczny pies z lekką dysplazją może mieć w wieku 2 lat zdrowe stawy (ze względu na trwający wciąż rozwój). Więc jeżeli mamy psa o dużej wartości, u którego stwierdzono lekką dysplazję, nie używajmy go, ale i nie wycofujmy z hodowli - powtórzmy badania w wieku 2 lat, wtedy wynik będzie bardziej wiarygodny.
JAK WIĘC PRZECIWDZIAŁAĆ DYSPLAZJI ?
Po pierwsze należy stosować profilaktykę, po drugie należy obserwować naszego pupila, aby jak najszybciej wychwycić pierwsze pojawiające się symptomy, świadczące o pojawiającej się chorobie. Więcej znajdziecie tutaj http://moje-zycie-z-rottweilerem.blogspot.com/2016/05/dysplazja-stawu-biodrowego-czyli-o.html Po trzecie należy do rozrodu używać psów zdrowych pochodzących od zdrowych przodków.
Poniżej znajdziecie wykaz lekarzy weterynarii upoważnionych przez Związek Kynologiczny w Polsce do odczytywania zdjęć rentgenowskich układu chrzęstno - kostnego oraz uprawnionych do dokonania wpisu do rodowodu :
dr Adam Pietroń
Centrum Zdrowia MULTI-WET, ul. Gagarina 5, 00-753 Warszawa
Lek.wet. Maciej Gogulski
Przychodnia Weterynaryjna, 62-023 Borówiec k/Poznania, ul. Główna 22, tel. 608-244-949
dr Renata Komsta
Akademia Rolnicza, Zakład Radiologii i Ultrasonografii, ul. Głęboka 30, 20-612 Lublin, tel. 81-445-61-54
Prof. dr hab. Stanisław Koper
Akademia Rolnicza, Zakład Radiologii i Ultrasonografii, ul. Głęboka 30, 20-612 Lublin, tel. 81-445-61-54
dr Tadeusz Narojek
Gabinet Weterynaryjny, 02-884 Warszawa ul. Puławska 478, tel. 601-478-478
Prof. dr hab. Marek Nowicki
Przychodnia Weterynaryjna dla Małych Zwierząt DOGMED s.c., 10-229 Olsztyn Al.Wojska Polskiego 46,
tel.kom. 696-543-497
dr Jan Siembieda
Akademia Rolnicza, Klinika Chirurgii Zwierząt, Pl. Grunwaldzki 51, 50-366 Wrocław, tel. 71-320-54-90
dr Grzegorz Wąsiatycz
Klinika Weterynaryjna, ul. Księcia Mieszka I 18, 61-689 Poznań, tel. 61-826-71-83, 61-823-09-97,
faks 61-826-71-86, e-mail: klinwet@klinwet.pl
Bibliografia :
- zebrane materiały własne
- ''Pies - Dysplazja Stawów Biodrowych - Prawo złotej proporcji i tetralogia panewki - wartości diagnostyczne i prognostyczne'' A.M.Janicki Wyd. Galaktyka
- http://www.goldenretriever.pl/zdrowi_pliki/dyspla.htm
- http://www.zkwp.pl
- http://www.leerburg.com/hipart.htm
- http://www.offa.org/hipstatbreed.html
- http://www.schaeferhunde.de/
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz